ความหมาย
คำว่าผะเหวด เป็นสำเนียงของชาวอีสาน
ที่มาแผลงมาจากคำว่าผะเหวด ซึ่งหมายถึง ผะเหวดสันดร การทำบุญผะเหวด
เป็นการทำบุญและฟังเทศน์เรื่องผะเหวดสันดรชาดกหรือเทศน์ มหาชาติซึ่งมีจำนวน กัณฑ์13
กัณฑ์ ทั้งนี้เพี่อเป็นการรำลึกถึง ผะเหวดสันดรผู้ซึ่งบำเพ็ญเพียรอันยิ่งใหญ่ด้วยวิธีบริจาคทาน
หรือทานบารมีในชาติสุดท้าย หรือมหาชาติของพระพุทธองค์
ก่อนที่จะมาเสวยชาติและตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า
งานบุญผะเหวดเป็นงานบุญที่ยิ่งใหญ่ของชาวอีสานนิยมทำกันทุกหมู่บ้าน
ด้วยความเชื่อว่าหากได้ฟังเทศน์มหาชาติครบทั้ง กัณฑ์13 กัณฑ์จบภายในวันเดียวนั้น
อานิสงฆ์จะดลบันดาลให้ไปเกิดในศาสนาของพระศรีอาริยเมตไตรย ซึ่งเป็นดิน
แดนแห่งความสุขตามพุทธคติ
ปัจจุบันงานบุญผะเหวดยังหาดูได้ทั่วไปเกือบทุกจังหวัดในภาคอีสาน
ภายในงานจะมีขบวนแห่ พระเวสสันดรหลายขบวน และมีการทำขนมจีน(ชาวอีสานเรียกข้าวปุ้น)มากมายมาเลี้ยงแขกบ้านแขกเมือง
ความสำคัญ
บุญผะเหวด หรือที่เรียกกันโดยทั่วไปว่า
บุญมหาชาติ เป็นประเพณีบุญตามฮีตสิบสอง ของชาวอีสาน แต่ถ้าถือเป็นเรื่องทาน
ก็เป็นประเพณีการบริจาคทานครั้งยิ่งใหญ่ ก็พอจะอนุมานได้ถึงสภาพทั่วไป
ของชาวอีสานว่า ดอกจิก ดอกจาน บานราวต้นเดือน ๓ พุทธศาสนิกชนจะเก็บดอกไม้เหล่านี้
มาร้อยเป็นมาลัยเพื่อตกแต่งศาลาการเปรียญสำหรับบุญมหาชาติและในงานนี้ก็จะมีการเทศน์มหาชาติ
ซึ่งถือว่าเป็นงานอันศักดิ์สิทธิผู้ใดฟังเทศน์มหาชาติจบภายในวันเดียว
และบำเพ็ญคุณงามความดี จะได้อานิสงส์ไปเกิดในภพหน้า
ช่วงเวลา
วันเสาร์ของสัปดาห์แรกของเดือนมีนาคม
สาระ
บุญผะเหวด หรืองานบุญมหาชาติ
คืองานมหากุศล ให้รำลึกถึงการบำเพ็ญบุญ คือ ความดีที่ยิ่งยวด
อันมีการสละความเห็นแก่ตัวเพื่อผลคือ ประโยชน์สุขอันไพศาลของมวลชนมนุษย์ชาติ
เป็นสำคัญ ดังนั้น บรรพชนชาวไทยอีสานแต่โบราณ
จึงถือเป็นเทศกาลที่ประชาชนทั้งหลายพึงสนใจร่วมกระทำบำเพ็ญ
และได้อนุรักษ์สืบทอดเป็นวัฒนธรรมสืบมา
จนถึงอนุชนรุ่นหลังที่ควรเห็นคุณค่าและอนุรักษ์เป็นวัฒนธรรมสืบไป
นอกจากนี้ยังเป็นการสังสรรค์
ระหว่างญาติพี่น้องจากแดนไกลสมกับคำกล่าวที่ว่า "กินข้าวปุ้น เอาบุญผะเหวด
ฟังเทศน์มหาชาติ"
